ADHD & Substance Misuse: the Connection

Mối liên hệ giữa ADHD và lạm dụng chất gây nghiện đã được ghi chép đầy đủ nhưng phức tạp. Mặc dù những người mắc ADHD có nguy cơ mắc chứng rối loạn sử dụng chất gây nghiện cao hơn, chẩn đoán sớm, điều trị phù hợp và hỗ trợ liên tục có thể làm giảm đáng kể nguy cơ này. Bằng cách giải quyết các triệu chứng cơ bản của ADHD—như bốc đồng, rối loạn cảm xúc và rối loạn dopamine—cá nhân có thể được trang bị tốt hơn để đưa ra những lựa chọn lành mạnh hơn, dẫn đến kết quả được cải thiện và khả năng lạm dụng chất gây nghiện thấp hơn. Cuối cùng, hiểu được mối liên hệ giữa ADHD và lạm dụng chất gây nghiện là chìa khóa để cung cấp dịch vụ chăm sóc và hỗ trợ toàn diện cho những người bị ảnh hưởng.

Why is ADHD a Greater Risk for Substance Misuse?

  1. Impulsivity and Risk-Taking Behavior
    One of the hallmark symptoms of ADHD, particularly in individuals with combined-type ADHD, is impulsivity. People with ADHD often struggle to delay gratification, which can lead to experimenting with substances as a means of obtaining immediate rewards or relief from emotional discomfort. Impulsivity can drive risky behaviours such as binge drinking, drug experimentation, and poor decision-making around substance use.

  2. Tự chữa bệnh
    Những người mắc ADHD có thể dùng thuốc hoặc rượu để kiểm soát các triệu chứng của họ, đặc biệt là nếu ADHD của họ không được chẩn đoán hoặc điều trị. Các chất như rượu, nicotine, cần sa và chất kích thích có vẻ như có thể giúp giảm tạm thời cảm giác bồn chồn, kích động hoặc không thể tập trung. Hiện tượng này, thường được gọi là "tự dùng thuốc", xảy ra vì những chất này có thể kích thích hoặc làm dịu hệ thần kinh theo cách che giấu các triệu chứng ADHD, mặc dù chỉ là tạm thời và thường có hậu quả có hại về lâu dài.

  3. Rối loạn cảm xúc và bệnh đi kèm
    Nhiều người mắc ADHD gặp phải tình trạng rối loạn cảm xúc, bao gồm thay đổi tâm trạng, thất vọng và khó khăn trong việc kiểm soát căng thẳng. Sự bất ổn về cảm xúc này có thể khiến việc sử dụng chất gây nghiện có vẻ như là một cách nhanh chóng để làm tê liệt cảm xúc choáng ngợp. Ngoài ra, ADHD thường tồn tại cùng với các tình trạng sức khỏe tâm thần khác, chẳng hạn như lo lắng, trầm cảm hoặc rối loạn hành vi, làm tăng thêm khả năng tìm đến chất gây nghiện để giải tỏa.

  4. Rối loạn điều hòa Dopamine
    ADHD có liên quan chặt chẽ đến việc điều chỉnh dopamine trong não. Dopamine là một chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến động lực, khoái cảm và phần thưởng. Những người mắc ADHD có mức dopamine cơ bản thấp hơn, điều này có thể góp phần vào việc họ liên tục tìm kiếm sự kích thích hoặc phấn khích bên ngoài. Các chất như nicotine, rượu và một số loại thuốc nhất định có thể làm tăng tạm thời mức dopamine, dẫn đến nguy cơ nghiện cao hơn khi những cá nhân theo đuổi "phần thưởng" thần kinh đó.

Các mô hình lạm dụng chất gây nghiện trong ADHD

  1. Nicotine và hút thuốc
    Những người mắc chứng ADHD có khả năng hút thuốc lá cao hơn đáng kể so với dân số nói chung. Nicotine có tác dụng kích thích, tạm thời tăng cường sự chú ý và tập trung, khiến những người mắc chứng ADHD không được điều trị hấp dẫn. Thật không may, điều này có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc và rủi ro sức khỏe lâu dài.

  2. Sử dụng rượu
    Sử dụng và lạm dụng rượu là phổ biến ở những người mắc ADHD. Mặc dù rượu là chất gây ức chế, nhưng ban đầu nó có thể làm giảm lo lắng xã hội và tăng động, khiến nó trở thành chất được sử dụng trong các tình huống xã hội. Tuy nhiên, việc uống rượu quá độ và nghiện rượu có thể nhanh chóng phát triển do hành vi bốc đồng và khả năng tự điều chỉnh kém.

  3. Ma túy bất hợp pháp
    Các chất kích thích như cocaine và methamphetamine có thể hấp dẫn những người mắc chứng ADHD do khả năng tăng cường sự tập trung và mức năng lượng tạm thời. Mặt khác, thuốc an thần hoặc thuốc phiện có thể được sử dụng để chống lại chứng tăng động và bồn chồn. Thật không may, cả hai loại chất này đều có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc và nghiện nhanh chóng.

  4. Cần sa
    Sử dụng cần sa là phổ biến ở những người mắc ADHD. Nhiều người báo cáo sử dụng nó để giảm lo âu hoặc giúp ngủ ngon. Tuy nhiên, mặc dù nó có thể giúp giảm đau tạm thời, nhưng việc sử dụng cần sa thường xuyên có thể làm suy giảm chức năng nhận thức, làm trầm trọng thêm các vấn đề về sự chú ý và dẫn đến tình trạng phụ thuộc, đặc biệt là ở thanh thiếu niên và người trẻ tuổi.

Xử lý tình trạng lạm dụng chất gây nghiện trong điều trị ADHD

  1. Can thiệp sớm
    Việc phát hiện sớm ADHD ở trẻ em và điều trị phù hợp có thể ngăn ngừa nhiều hậu quả tiêu cực liên quan đến ADHD không được điều trị, bao gồm cả việc lạm dụng chất gây nghiện. Can thiệp sớm nên tập trung vào cả liệu pháp hành vi và quản lý thuốc, phù hợp với nhu cầu riêng của từng cá nhân.

  2. Điều trị chẩn đoán kép
    Khi lạm dụng chất gây nghiện xảy ra đồng thời với ADHD, cần có phương pháp điều trị toàn diện. Điều này bao gồm điều trị cả ADHD và rối loạn lạm dụng chất gây nghiện cùng lúc. Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT), Phỏng vấn động lực (MI) và các liệu pháp dựa trên bằng chứng khác có thể có hiệu quả trong việc giải quyết cả hai tình trạng.

  3. Mạng lưới hỗ trợ
    Sự hỗ trợ của gia đình, bạn bè và cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp những người mắc chứng ADHD tránh hoặc vượt qua tình trạng lạm dụng chất gây nghiện. Các nhóm hỗ trợ, tư vấn và tham gia vào các hoạt động có cấu trúc có thể cung cấp cho cá nhân những lối thoát tích cực và cơ chế đối phó.

  4. Quản lý dài hạn
    ADHD là một tình trạng mãn tính, và lạm dụng chất cũng vậy. Việc quản lý lâu dài đòi hỏi sự hỗ trợ liên tục, kiểm tra thường xuyên với các chuyên gia chăm sóc sức khỏe và một phương pháp tiếp cận đa diện bao gồm thuốc men, liệu pháp và thay đổi lối sống. Xây dựng thói quen lành mạnh, cải thiện vệ sinh giấc ngủ và tham gia hoạt động thể chất thường xuyên đều là những thành phần quan trọng của quá trình phục hồi lâu dài và quản lý ADHD.

Vai trò của thuốc trong việc ngăn ngừa lạm dụng chất gây nghiện

Nghịch lý thay, nghiên cứu cho thấy rằng khi những người mắc ADHD được điều trị thích hợp—đặc biệt là thuốc kích thích như methylphenidate hoặc lisdexamfetamine—thì nguy cơ lạm dụng chất gây nghiện sẽ giảm. Việc quản lý đúng cách các triệu chứng ADHD thông qua thuốc và liệu pháp hành vi có thể làm giảm nhu cầu tự dùng thuốc và cải thiện chức năng tổng thể, làm giảm khả năng chuyển sang dùng chất gây nghiện như một cơ chế đối phó.

Thuốc kích thích giúp điều chỉnh mức dopamine, giảm tính bốc đồng, tăng cường sự chú ý và thúc đẩy việc ra quyết định tốt hơn. Điều này có thể có tác dụng bảo vệ chống lại sự cám dỗ của các chất kích thích bất hợp pháp hoặc các chất khác. Các loại thuốc không kích thích, chẳng hạn như atomoxetine hoặc guanfacine, cũng có thể có hiệu quả, đặc biệt đối với những người lo ngại về thuốc kích thích hoặc gặp phải tác dụng phụ.